شهرآرانیوز - هنر سینما به عنوان هنر هفتم شناخته میشود و میتوان آن را در عرصههای مختلف زندگی بشر اثرگذار دانست. امروز که جشن روز سینما با عنوان «مهر سینما» در مشهد برگزار میشود و نیز با توجه به بازگشایی مدارس، فرصت را مغتنم شمردیم تا به کارکرد هنر سینما در خدمت به نظام تعلیم وتربیت نگاهی جدی بیندازیم.
دانش آموزان به عنوان تفریح و تفنن در قالب اردوهای دانش آموزی به سینما میروند و فیلم تماشا میکنند. این سطحیترین نوع بهرهمندی از هنری تأثیرگذار است، اما باتوجه به اینکه سینمارفتن از سبد هزینههای فرهنگی خانوادهها حذف شده است و کمتر اعضای یک خانواده به سینما میروند، این ارتباط حداقلی دانش آموزان با هنر سینما را میتوان غنیمت دانست.
در برخی جشنوارههای فرهنگی وهنری، بخشی را درباره فیلم سازی برای دانش آموزان و معلمان پیش بینی میکنند. تاکنون هم فیلمهایی بسیار باکیفیت و درخورتوجه به کوشش دانش آموزان و فرهنگیان در قالبهای داستانی، مستند و پویانمایی ساخته شده است، اما متأسفانه به علت نبود فضای نمایش و شبکه پخش و انتشار گسترده، این فیلمها کمتر دیده شده اند.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در مقطع پیش از انقلاب اسلامی تا پایان دهه۷۰ از مراکز مهم و اثرگذار تولید فیلمهای ویژه کودکان و نوجوان بود. در این مرکز فرهنگی فیلم سازان بزرگی مانند امیر نادری و عباس کیارستمی فیلمهای بسیاری ساخته اند و در عرصههای ملی و بین المللی دیده شده اند که حتی برخی از آنها تندترین انتقادات را به سیستم و نظام آموزش وپرورش داشته اند. اکنون کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان جایگاهش را در تولید فیلمهای ویژه سنین از دست داده است. بی گمان اگر این نهاد با برنامه ریزی دقیق به جایگاه اصلی اش بازگردد، میتواند به مرکز ثقل تولید آثار فاخر تخصصی در حوزه تعلیم وتربیت تبدیل شود.
جشنواره بین المللی فیلم رشد نخستین بار در سال۱۳۴۲ با نام «جشنواره بین المللی فیلمهای آموزنده» برگزار شد و تا سال۱۳۵۷ ادامه یافت و دوباره آغازبه کارش را در سال۱۳۶۴ در موزه هنرهای معاصر تهران اعلام کرد و از این به بعد به نام «جشنواره بین المللی آموزشی و تربیتی رشد» به کارش ادامه داد. از میان جشنوارههای گوناگون فرهنگی وهنری که پیش از انقلاب اسلامی شروع و ادامه یافتند، فقط جشنواره فیلم بین المللی رشد به صورت مستمر و منظم هرسال برگزار میشود که نشان از جایگاه فیلم آموزشی و تربیتی است؛ هرچند وزارت آموزش وپرورش استفاده لازم را از ظرفیتهای این جشنواره مهم نبرده و بهره گیری از تولیدات این جشنواره فقط منحصر به دوران برگزاری جشنواره شده است.
برای بهره گیری از ظرفیت بی بدیل سینما در نظام تعلیم وتربیت پیشنهادهایی وجود دارد.
الف) بیش از ۱۳میلیون دانش آموز، مخاطبان بالقوه سینمای کودک و نوجوان هستند که هم از لحاظ مادی و هم از لحاظ معنوی میتوانند سرمایهای برای تولیدات سینمایی باشند، اما آموزش وپرورش هیچ گاه از این ظرفیت و داشته خود استفاده نکرده است. پیشنهاد میشود آموزش وپرورش برای تولید دست کم سه فیلم در سال برای سه مقطع تحصیلی ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم هدف گذاری و اقدام کند. بدیهی است اگر این فیلمها در استانداردهای هنری و سینمایی و با نگاه به شاخصهای موفقیت در گیشه ساخته شوند، از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه خواهند بود.
ب) در سند تحول بنیادین بر تعلیم وتربیت تأکید شده است که آموزش وپرورش فقط مسئول تربیت دکتر، معلم و مهندس نیست و باید در تربیت هنرمندان سینماگر نیز نقش مهمی ایفا کند.
تأسیس هنرستانهای هنرهای زیبا و نیز برنامه سازی در رادیو، تلویزیون، سینما و تئاتر تا حدودی جای خالی حوزه آموزش را پر میکند. آنچه مسلم است، دانش آموزان به واسطه دسترسی به فضای مجازی به فیلمهای سینمایی جدید ساخته شده در کمپانیهای بزرگ فیلم سازی دنیا مانند هالیوود دسترسی دارند و در جریان ساختههای تازه هستند؛ بنابراین ذائقه بصری و فکری آنها کاملا تغییر کرده است. به نظر میرسد برای عمق بخشیدن به نگاه سینمایی دانش آموزان و معلمان، برگزاری جلسات نقد و تحلیل سینمایی به صورت مستمر کارساز باشد.
***
آموزش وپرورش در حکمرانی بلامنازع سینما در عرصه هنر، صنعت و تجارت، باید سهم خودش را به درستی بگیرد تا از این هنر در عمق بخشیدن و تسهیل تربیت و آموزش نهایت بهره برداری را بکند. در پایان این نوشتار، به مونولوگ ماندگار فیلم «ناصرالدین شاه، آکتور سینما» اشاره میکنم: «اگر نیت یک ساله دارید، گندم بکارید. اگر نیت ده ساله دارید، درخت بکارید و اگر نیت صدساله دارید، انسان تربیت کنید. «سینماتوگراف» آدم تربیت میکند!»